Cenę udziału określi sąd rejestrowy.
Zasady egzekucyjnej sprzedaży udziału pozwalają na zachowanie wpływu na stan personalny w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.
Art. 185 kodeksu spółek handlowych, który reguluje zasady egzekucyjnej sprzedaży udziału i części udziału lub ułamkowej jego części w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością jest przepisem szczególnym wobec art. 895 – 908 kodeksu postępowania cywilnego dotyczących egzekucji z wierzytelności. Przepisy te, z mocy art. 909 k.p.c., stosuje się odpowiednio, tj. z uwzględnieniem zachodzących między nimi a art. 185 cytowanej ustawy różnic.
Wskazanie nabywcy.
W świetle uchwały Sądu Najwyższego z 14 września 2005 r. (III CZP 57/05) „z mocy egzekucyjnego zajęcia udziałów dłużnika w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością wierzyciel nie może wykonywać uprawnień do uczestnictwa w zgromadzeniu wspólników i do głosowania nad uchwałami podejmowanymi przez wspólników”.
Art. 185 k.s.h. pozwala spółce zachować wpływ na jej stan personalny. Podmiot może bowiem wytypować nabywcę udziału, którego zbycie – w drodze egzekucji – umowa spółki uzależnia od jej zgody bądź w inny sposób ogranicza. Zezwolenia – w imieniu podmiotu – udziela zarząd. Dla wyrażenia aprobaty przez ten organ wymagana jest forma pisemna, przy czym zastrzeżona jest ona wyłącznie dla celów dowodowych. Jej niezachowanie nie powoduje więc nieważności transakcji. Umowne ograniczenie w zbyciu udziału może polegać m.in. na wskazaniu minimalnej ceny sprzedaży albo zapisie, że jest ona dopuszczalna tylko na rzecz wspólników. Cenę udziału określa sąd rejestrowy po fakultatywnym zasięgnięciu, a więc jedynie w razie potrzeby, opinii biegłego. Spółka powinna jednak wtedy w terminie dwóch tygodni od dnia zawiadomienia jej przez sąd rejestrowy o zarządzeniu sprzedaży złożyć wniosek o przeprowadzenie wyceny udziału.
Dwa tygodnie na zapłatę.
Osoba przedstawiona przez podmiot, w ciągu następnych dwóch tygodni od daty zawiadomienia spółki o cenie, zobligowana jest uiścić ją komornikowi (patrz przykład 1).
Przykład 1.
Pan Seweryn, wspólnik X sp. z o.o. dysponuje jednym udziałem, który został zajęty przez komornika. Umowa spółki przewiduje, że do zbycia udziału konieczna jest zgoda rady nadzorczej. Organ ten w drodze uchwały zaaprobował sprzedaż udziału pana Seweryna na rzecz pana Kryspina. Sąd rejestrowy natomiast, na podstawie uprzedniego wniosku o przeprowadzenie wyceny, zarządził jego zbycie za 10 tys. zł. Kwota ta, w ciągu dwóch tygodni od daty zawiadomienia X sp. z o.o. o cenie, została zapłacona przez pana Kryspina komornikowi.
Natomiast, jeżeli wniosek o przeprowadzenie wyceny udziału nie zostanie złożony albo ustalona cena nie będzie zapłacona komornikowi w zakreślonym ustawowo terminie, udział będzie można sprzedać w trybie egzekucji z wierzytelności i innych praw majątkowych (patrz przykład 2).
Przykład 2.
Pani Beata, przedstawiony przez Y sp. z o.o. nabywca udziału pana Rafała (jej wspólnika), nie zapłaciła komornikowi w ciągu dwóch tygodni od daty zawiadomienia spółki o ustalonej przez sąd rejestrowy cenie kwoty 5 tys. zł. W tej sytuacji komornik może sprzedać udział dowolnej osobie, na przykład w drodze licytacji.
Sprzedaż części albo ułamkowej części.
Przedstawione reguły egzekucyjnej sprzedaży udziału znajdują również zastosowanie do zbycia jego części, np. gdy wspólnik ma najwyżej jeden udział, albo ułamkowej części, gdy udział objęty jest wspólnością ułamkową (patrz przykład 3). Nie można natomiast sprzedać części wspólności łącznej, która ze swej istoty jest niepodzielna.
Przykład 3.
Pani Milenie, wspólnikowi ABC sp. z o.o., przysługuje jeden udział. Komornik zajął jego część. W świetle umowy spółki do zbycia udziału bądź jego części wymagana jest zgoda podmiotu. Zarząd zaakceptował sprzedaż części udziału i równocześnie wytypował na nabywcę części udziału pani Mileny pana Igora. Sąd rejestrowy zarządził sprzedaż, a ABC sp. z o.o. złożyła wniosek o wycenę. Sąd rejestrowy zasięgnął opinii biegłego rewidenta, który ustalił cenę zbycia części udziału na 7 tys. zł. Kwota ta, w ciągu dwóch tygodni od daty zawiadomienia ABC sp. z o.o. o cenie, została zapłacona przez pana Igora komornikowi. W przeciwnym razie komornik mógłby ją sprzedać dowolnej osobie, np. z wolnej ręki.
Podkreślić należy, że obrót udziałami jest swobodny, o ile umowa spółki nie wprowadza ograniczeń w postaci konieczności uzyskania zgody spółki. Niemożliwe jest jednak wprowadzenie do umowy spółki zakazu obrotu udziałami.
W przypadku sprzedaży udziałów w trybie egzekucji z wierzytelności i innych praw majątkowych – ma to miejsce wtedy gdy nie zostanie złożony wniosek o dokonanie wyceny udziału albo gdy ustalona cena nie zostanie przez nabywcę zapłacona komornik w celu oszacowania zajętych udziałów musi powołać biegłego (art. 9111 § 1 k.p.c.).
Od zasady tej istnieją jednak następujące wyjątki:
1. Wycena nie jest potrzebna gdy strony ustaliły wartość zajętych udziałów (stroną rzecz jasna jest również dłużnik).
2. Komornik nie powołuje biegłego, jeżeli w okresie trzech miesięcy przed dokonaniem zajęcia oszacowano zajęte udziały dla celów obrotu rynkowego lub w drodze umowy ustalono wartość dla potrzeb takiego obrotu.
3. Na wniosek dłużnika i za zgodą wierzyciela sprzedaż może nastąpić bez oszacowania udziałów – cenę sprzedaży, za zgodą wierzyciela wskazuje dłużnik.
Sprzedaż udziałów przez komornika z wolnej ręki jest możliwa w następujących przypadkach:
1. Cena sprzedaży nie może być niższa niż 75% oszacowania, sprzedaż może nastąpić dopiero po upływie 14 dni od oszacowania, sprzedaż następuje na podstawie art. 9117 k.p.c.
2. Na wniosek dłużnika zawierający wskazanie ceny minimalnej za którą ma nastąpić zbycie udziałów oraz wskazanie osób uprawnionych do nabycia udziałów oraz ich kolejności – konieczna jest zgoda wierzyciela na sprzedaż zajętych udziałów z wolnej ręki. Nieskuteczna sprzedaż oznacza obowiązek komornika sprzedaży udziałów w drodze licytacji publicznej.
Podkreślić trzeba, iż egzekucja z udziałów jako egzekucja z prawa, nie powinna prowadzić do ich sprzedaży. W pierwszej kolejności powinna być prowadzona egzekucja z przychodów prawa, czyli z dywidendy. Dopiero gdy zaspokojenie wierzyciela w ten sposób nie jest możliwe dopuszczalne jest zarządzenie sprzedaży udziałów.
Redakcja miesięcznika e – wierzytelności.
« powrót
