Biznes Simplex - logo
Profesjonalizm naszą domeną

Orzecznictwo: Egzekucja z rachunku bankowego – domniemanie równości udziałów.

Domniemanie przewidziane w art. 8911 § 1 zd. 4 KPC nie może być wzruszone porozumieniami zawartymi przez współposiadacza rachunku wspólnego (art. 51 ustawy z 29.8.1997 r. – Prawo bankowe, Dz.U. Nr 140, poz. 939 ze zm.; dalej jako: PrBank), jeżeli nie zostały one uwzględnione w treści umowy tego rachunku (art. 725 KC).
Wyrok SN z 9.2.2012 r., III CSK 189/11

Z uzasadnienia:
Powód R.G. dochodził od strony pozwanej „A.” sp. z o.o. zasądzenia kwoty 70 000 zł z odsetkami jako bezzasadnie wyegzekwowanej z rachunku wspólnego, który był prowadzony dla powoda i jego matki. Sąd Rejonowy zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda dochodzoną kwotę, oddalił natomiast powództwo o odsetki za opóźnienie za okres wskazany w wyroku, po ustaleniu następującego stanu faktycznego.
W dniu 5.2.2010 r. powód wraz z matką zawarł z bankiem „umowę oszczędnościowej lokaty terminowej” jako postać umowy rachunku wspólnego. Umowa ta obejmowała kwotę 140 000 zł, która wcześniej została przelana z rachunku bankowego powoda, prowadzonego przez inny bank. Strona pozwana uzyskała nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym m.in. przeciwko matce powoda, a następnie skierowała egzekucję do wierzytelności wynikającej z rachunku bankowego (lokaty wspólnej) powoda i jego matki. Komornik wyegzekwował z tego rachunku kwotę 70 000 zł, objętą następnie pozwem.
Sąd Rejonowy stwierdził, że egzekucja pozwanego wierzyciela została skierowana do wierzytelności wynikającej z umowy rachunku wspólnego przewidzianego w art. 51–51a PrBank. Współposiadaczami tego rachunku był powód i jego matka – dłużniczka strony pozwanej. Zakres dopuszczalnej egzekucji z wierzytelności wynikającej z rachunku wspólnego wyznacza art. 8911 § 1 KPC. Umowa z 5.2.2010 r. nie określała udziału matki powoda w rachunku wspólnym, dlatego komornik – kierując się domniemaniem prawnym równości udziałów – wyegzekwował z rachunku kwotę 70 000 zł. Do czasu zajęcia rachunku uprawnienia powoda podlegały ochronie na podstawie art. 841 KPC, natomiast po przeprowadzeniu egzekucji powód mógł wystąpić wobec egzekwującego wierzyciela o zapłatę. Domniemanie prawne równości udziałów, przewidziane w art. 8911 § 1 KPC jest wzruszalne i powód skuteczne je podważył w toku postępowania. Intencją współposiadaczy przy zakładaniu lokaty wspólnej było to, iż matka powoda miała jedynie dostęp do środków powoda przechowywanych na rachunku, nie była natomiast uprawniona do tych środków wbrew woli powoda. Wzruszenie domniemania wynikającego z art. 8911 § 1 KPC powoduje to, że cała wierzytelność z rachunku wspólnego przysługiwała tylko powodowi. W ocenie sądu, matka powoda, wbrew treści umowy, „była w istocie jedynie pełnomocnikiem posiadacza rachunku (syna)”. Roszczenie powoda o zwrot wyegzekwowanej kwoty okazało się zatem uzasadnione na podstawie art. 405 KC; wyegzekwowanie takie może jednoczenie oznaczać także czyn niedozwolony strony pozwanej i uzasadniać odpowiedzialność na podstawie art. 416 KC.
W wyniku apelacji strony pozwanej Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok i oddalił powództwo. Wyjaśniając konstrukcję rachunku wspólnego, Sąd Okręgowy stwierdził, że w razie zajęcia wierzytelności wynikającej z takiego rachunku, czynności egzekucyjne prowadzone są jedynie do udziału dłużnika w tej wierzytelności (art. 8911 § 1 KPC). Według Sądu Okręgowego, przewidziane w tym przepisie domniemanie prawne można wzruszyć powołaniem się na treść umowy rachunku wspólnego (lokaty wspólnej). Nie ma w tym wypadku znaczenia źródło pochodzenia kwot wpływających na rachunek wspólny (np. tylko z innego rachunku w innym banku jednego ze współposiadaczy).
W skardze kasacyjnej powoda podniesiono zarzuty naruszenia art. 405 i 416 KC. Skarżący kwestionował stanowisko Sądu Okręgowego, że współposiadacz rachunku wspólnego niebędący dłużnikiem nie może żądać od wierzyciela zwrotu wyegzekwowanej z rachunku kwoty, mimo wykazania, iż środki zgromadzone na rachunku wspólnym należały wyłącznie do tego współposiadacza. Domagał się uchylenia zaskarżonego wyroku i oddalenia apelacji strony pozwanej, ewentualnie – przekazania sprawy do ponownego rozpoznania sądowi II instancji.

Wyrok SN z 9.2.2012 r., III CSK 189/11

« powrót

BIG InfoMonitor
Klauzula informacyjna RODO
Card image
windykacja

Oferta obejmuje pełen zakres czynności zmierzających do sprawnego odzyskania wierzytelności naszych klientów. więcej...

NASZA OFERTA
Card image
wierzytelności trudne

Stworzyliśmy unikatową w skali kraju usługę, jaką jest dochodzenie należności trudnych, uznanych za nieściągalne. więcej...

OFERTA SPECJALNA
Card image
biuro detektywistyczne

Oferujemy kompleksowy zakres usług detektywistycznych, zarówno dla biznesu jak i osób fizycznych. więcej...

NASZA OFERTA
back to top